NL |
NL |
NL |
NL |
Lezing door Damiaan Denys op de startconferentie van UPC Duffel
Prof. Dr. Damiaan Denys is een Belgische psychiater, filosoof en neurowetenschapper en hoofd van de afdeling Psychiatrie aan het AMC in Amsterdam. Hij staat bekend om zijn eerlijke vragen en moedige standpunten in maatschappelijke debatten op de raakvlakken van psychiatrie, filosofie en neurowetenschap.
Door : Julia Boers
Prof. Dr. Damiaan Denys is een Belgische psychiater, filosoof en neurowetenschapper en hoofd van de afdeling Psychiatrie aan het AMC in Amsterdam. Hij staat bekend om zijn eerlijke vragen en moedige standpunten in maatschappelijke debatten op de raakvlakken van psychiatrie, filosofie en neurowetenschap.
Door : Julia Boers
Foto : Bram Petraeus
De startconferentie van UPC Duffel
Sinds begin 2024 ondersteunt WhoCares? de zorggroep UPC Duffel bij de opmaak van haar strategisch meerjarenbeleidsplan voor de periode 2026-2030. In de eerste jaarhelft werd er een ‘staat van het huis’ opgemaakt.
Via gesprekken met directie en stafleden, bijeenkomsten met de medewerkers, bevragingen van externe zorgpartners, het verzamelen van verhalen en getuigenissen van zorgvragers en hun familie ontstond een genuanceerd beeld op de organisatie: de sterke kanten en troeven maar eveneens de dagelijkse worstelingen en uitdagingen.
Op 30 september bespraken 120 deelnemers uit alle lagen van de zorggroep dit beeld met het oog op het formuleren van de grote uitdagingen waarop het komende strategisch plan een antwoord moet bieden. Deze ‘startconferentie’ werd ingeleid door Marc Noppen, CEO van UZ Brussel, die het grote belang van strategisch werken toelichtte.
Daarna volgde de lezing van Damiaan Denys met als titel “De toekomst van de psychiatrie”. Hij triggerde ons met gedurfde uitspraken over de mogelijkheden en beperkingen van psychiatrie. Achterliggend zit een fundamentele oproep naar het grote belang van geïntegreerd werken in de gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg.
De psychiatrie in crisis
Damiaan Denys opende zijn lezing in Duffel met de ontnuchterende boodschap dat de psychiatrie onder druk staat. Technologische innovaties, politieke keuzes en maatschappelijke opvattingen over welzijn bepalen de koers van de psychiatrie, waardoor psychiaters het gevoel hebben de grip op hun vak te verliezen. De psychiatrie moet steeds vaker voldoen aan externe verwachtingen, wat de autonomie van het beroep ondermijnt.
Denys identificeerde belangrijke trends die bijdragen aan een steeds complexer en uitdagender werkveld voor psychiaters:
Denys vraagt zich af wie nog bepaalt wat een mentale stoornis is, bijvoorbeeld gezien de discussie of aandoeningen zoals schizofrenie en autisme er al dan niet bij horen. Deze onzekerheid over de definitie van psychiatrische stoornissen raakt de essentie van het vakgebied. Hoe kan de psychiatrie zichzelf definiëren wanneer er onzekerheid is over wat zij eigenlijk behandelt? Dreigt de psychiatrie anders te vervagen in de schaduw van technologische ontwikkelingen en maatschappelijke trends?
De Wereldwijde Mentale Gezondheidscrisis
De mentale gezondheidscrisis reikt verder dan de psychiatrische praktijk en woedt wereldwijd. In plaats van acceptatie van ‘normaal lijden’ worden mentale stoornissen metaforen ter legitimering van lijden. Diagnoses zoals depressie, ADHD en autisme stijgen, waardoor de grens tussen normaal en abnormaal vervaagt en de druk op psychiatrische zorg toeneemt.
Eén op de vier mensen ontwikkelt een mentale stoornis, wat wijst op een epidemische crisis met socio-economische implicaties. Overheden staan vervolgens voor de uitdaging om de beperkte middelen te alloceren tussen ernstige gevallen en preventie, wat leidt tot ethische dilemma’s.
Foto : Goedele Miseur
De Wetenschappelijke Crisis
De psychiatrie kampt ook met een crisis die voortkomt uit een gebrek aan consensus over de definitie en behandeling van mentale stoornissen, ondanks vooruitgang in technologie en wetenschap. De fundamentele onzekerheid over de oorsprong van deze stoornissen verdeelt de professionals in het vakgebied, waardoor effectieve behandelingen moeilijk te implementeren zijn.
Dit wordt onderstreept door de tegenstrijdige visies op nieuwe therapieën – psychedelica bijvoorbeeld – waarbij verschillende groepen (neurowetenschappers, farmacotherapeuten, psychotherapeuten en antropologen) vastzitten in hun eigen perspectieven. Het gebrek aan gezamenlijke inzichten belemmert de vooruitgang en laat veel patiënten in onzekerheid achter, waardoor levensveranderende zorg uitblijft.
Terug naar de kern
De psychiatrie staat voor uitdagingen zoals een identiteitscrisis en een mondiale mentale gezondheidscrisis, wat leidt tot een kantelpunt. Denys benadrukte het belang voor psychiaters om zichzelf te herontdekken, niet door te vertrouwen op zwakke wetenschappelijke fundamenten of technologie, maar door terug te keren naar de essentie van hun vak. De focus moet liggen op de menselijke ervaring en de therapeutische relatie tussen behandelaar en patiënt, om zo de psychiatrie te begeleiden in een voortdurend veranderende wereld.
Denys waarschuwde dat psychiaters onder enorme druk staan om diverse rollen te vervullen – van medisch specialist tot sociaal werker en van lobbyist tot digitale ingenieur – wat onrealistisch is. Hij pleitte voor een “fenomenologische reductie” van de psychiatrie, waarbij het vakgebied wordt versmald en de focus terugkeert naar klinische expertise, ontwikkeld door jarenlange ervaring met patiënten.
Volgens Denys zijn er drie kerncompetenties die essentieel zijn voor psychiaters. Ten eerste is professionele competentie vereist, met solide theoretische kennis en training. Ten tweede is ervaringscompetentie belangrijk, wat inhoudt dat men klinische expertise ontwikkelt door intensief contact met patiënten. Tot slot is reflectieve competentie cruciaal, waarbij men nadenkt over de eigen rol in het vak en de invloed van maatschappelijke en culturele veranderingen.
De psychiater van de toekomst
Denys sloot af met een krachtige oproep: de psychiater van de toekomst moet meer zijn dan alleen een behandelaar. Hij of zij moet de complexe relatie tussen menselijk lijden, technologische vooruitgang en maatschappelijke veranderingen begrijpen.
Hij of zij kan dit ook niet alleen, maar enkel in samenwerking met andere zorgprofessionals en de voortdurende reflectie over de eigen bijdrage in relatie tot wat anderen kunnen bijdragen. Alleen door deze reflectie kan de psychiatrie haar identiteit herwinnen en de uitdagingen van de toekomst aangaan.
WhoCares? ondersteunt kleine en grotere zorgorganisaties in hun strategische beleidsplanning. Idealiter volgen we hierbij de 3 belangrijke stappen in beleidsplanning:
Geïnteresseerd in onze aanpak of eens vrijblijvend uitwisselen over jullie plannen? Stuur een mailtje naar [email protected]
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief, en ontvang elke maand een nieuwe dosis inspiratie in je inbox!
Waarom rouwbewustzijn een gamechanger is voor jouw woonzorgcentrum
Kleinschalig genormaliseerd wonen in woonzorgcentra: dilemma’s en mogelijkheden
Community Based Hospital: De toekomst voor regionale ziekenhuizen
Groepsprocessen en groepsdynamiek in zorg en welzijn: Samen sterker
Verslag van de Socius trefdag 2024: Welzijn en cultuur onlosmakelijk verbonden?
Project rond valpreventie vermindert valrisico voor bewoners van WZC Frederickxhof
Woonzorgcentrum? Schrijf je in voor het Tubbe-organisatiemodel!
Lezing door Damiaan Denys op de startconferentie van UPC Duffel
Wat de gezondheidszorg in Ijsland ons kan leren
Dialoog en Diversiteit – Ontwerptraject cultuursensitieve zorg
De eerste Summer Academy van WhoCares? – Netwerken in zorg en welzijn
Leertraject netwerkcompetente zorgraden
Eerste interfederale programma geïntegreerde zorg
WhoCares? 2.0 – Onze nieuwe website is gelanceerd!
Brussel:
Cellebroersstraat 16B – 1000 Brussel
Leuven:
Maria Theresiastraat 123 – 3000 Leuven
Brussel:
Cellebroersstraat 16B – 1000 Brussel
Leuven:
Maria Theresiastraat 123 – 3000 Leuven