Van crisis naar vertrouwen: een nieuw begin voor teams en leiders

Soms belanden teams in een fase waarin samenwerken niet meer vanzelfsprekend is. Waar oude pijn en vastgeroeste patronen de bovenhand nemen, en waar vertrouwen – de lijm van een goed werkend team – langzaam afbrokkelt. In zo’n situatie lijkt een doorstart ver weg. Toch is net dan transformatie mogelijk.

Door : Catherine Carton

Foto: Freepik

Herstellen begint bij erkennen

Een eerste stap in teamherstel is bestaansrecht geven aan wat er is. Dat vraagt openheid en veiligheid en dat is precies waar het vaak aan ontbreekt. Hier komt het concept van psychologische veiligheid in beeld: een klimaat waarin teamleden zich veilig voelen om zich uit te spreken zonder angst voor repercussies. Pas dan kunnen frustraties, misverstanden en spanningen bespreekbaar worden.

Onderstromen en patronen zichtbaar maken

“Gedoe in het team is zelden het probleem zelf, maar een symptoom van iets diepers.”

Het werken met systemische principes helpt om te begrijpen welke dynamieken onder het oppervlak spelen. Wie neemt (onbewust) de leiding? Wie trekt zich terug? Welke oude overtuigingen sturen gedrag aan? Door deze onderstromen zichtbaar te maken, kan het team andere keuzes leren maken.

Leiderschap als hefboom

De leidinggevende speelt hierin een sleutelfunctie. Niet als buitenstaander, maar als onderdeel van het geheel. Volgens het transformeel leiderschapsmodel (Bass & Avolio) stimuleert een leider verandering door:

Inspirerende visie
Persoonlijke aandacht
Intellectuele uitdaging
Voorbeeldgedrag

In coaching werken we aan het doorbreken van persoonlijke patronen en het versterken van het bewustzijn over de impact op het team. Dit vraagt zelfreflectie, moed en bereidheid tot verandering.

Foto: Freepik

Persoonlijk leiderschap

Maar leiderschap beperkt zich niet tot de formele leider. In een gezond team neemt ieder individu ook persoonlijk leiderschap op: verantwoordelijkheid voor het eigen gedrag, communicatie en de interactie met anderen. Wanneer elk teamlid zichzelf hierin serieus neemt, ontstaat er een cultuur waarin groei, eigenaarschap en samenwerking versterkt worden van binnenuit.

Van overleven naar samenwerken

Wanneer een team zich in een overlevingsmodus bevindt, is dat vaak voelbaar in de sfeer en zichtbaar in het gedrag. De communicatie is voorzichtig of vermijdend, overleg voelt stroef, en er is weinig ruimte voor initiatief of kwetsbaarheid. Teamleden focussen vooral op hun eigen taak of bescherming, niet op het geheel.

Door systematisch op elk niveau te werken, groeit het team toe naar constructieve samenwerking. De energie verandert. Er is niet alleen minder spanning, maar ook meer verbinding. Je merkt dat mensen weer durven voelen, en vanuit dat voelen ook handelen.

Ze komen los uit de kramp, uit de loopgraven, en richten zich opnieuw op wat hen verbindt. De basis van vertrouwen is niet perfect, maar wel hersteld genoeg om verder te bouwen. Het team beweegt van bescherming naar verbinding, van afstand naar aandacht, van kramp naar creativiteit.

Startpunt van iets nieuws

Transformatie kan uitdagend zijn. Maar wanneer een team – mét hun leidinggevende – bereid is om samen te kijken, te leren en te groeien, is herstel mogelijk. Niet als terugkeer naar hoe het was, maar als startpunt van iets nieuws.

Herstel en groei door teamcoaching

De teamcoaching is voor ons als team wel nodig geweest om het verleden te helen en opnieuw te starten. Dit is met vallen en opstaan geweest. De behoedzaamheid naar elkaar toe is weggeëbd. Er blijven wel bepaalde gevoelige punten maar er is onderling vertrouwen. Het is nu bespreekbaar.

We willen WhoCares? ook nog bedanken om me ook als leidinggevende te coachen door met mij enkele patronen te bespreken en deze ook te doorbreken. Ik heb waardevol advies gekregen. Hartelijk dank om ons uit deze crisis te helpen.

Iris Naert, FOD Justitie

Wil je op de hoogte blijven van ons werk in zorg & welzijn?

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief, en ontvang elke maand een nieuwe dosis inspiratie in je inbox!